Tinh dầu ngọc am được chiết xuất từ gỗ ngọc am - loại cây thuộc bộ thông, họ hoàng đàn, mùi rất thơm. Loại cây này sống nhiều ở rừng Hoàng Su Phì (Hà Giang). Hiện chưa có bất cứ một công trình nghiên cứu hoàn chỉnh nào về công dụng thực sự của gỗ và tinh dầu ngọc am. Tuy nhiên qua đồn thổi, tinh dầu ngọc am bỗng dưng trở thành “thần dược” để ướp xác và làm đẹp. Đó cũng là nguyên nhân khiến gỗ ngọc am bị săn lùng ráo riết, thị trường tinh dầu ngọc am cũng “dậy sóng”.

Gỗ Ngọc Am xếp trong kho của 1 đầu nậu

Từ Hà Giang

Người viết bài này đã từng nhiều lần tiếp xúc với dân buôn gỗ ngọc am ở tỉnh Hà Giang. Hầu hết đều cho rằng, ngọc am là loại gỗ quý đứng số 1, trên cả sưa đỏ. Tuy nhiên, loại gỗ này chỉ còn sót lại ở một số khu rừng của huyện Hoàng Su Phì nên việc buôn bán không hề dễ dàng.

Chúng tôi đã 2 lần đến Hoàng Su Phì và được “mục sở thị” những khúc gỗ khô sần sùi được xếp đống trong một căn phòng nhỏ tại trụ sở xã Tả Sử Choóng. Số gỗ ngọc am này, theo lời của ông Lù Văn Tuấn – Phó trưởng Công an xã là “thu giữ được từ những người dân vào rừng khai thác trái phép”.

Có một thực tế là thời gian vừa qua, do dân buôn gỗ săn lùng gỗ ngọc am nên người dân ở huyện Hoàng Su Phì đã tranh thủ vào rừng kiếm gỗ. Họ dùng những chiếc thuốn dài nhọn bằng sắt để đâm xuống đất. Khi rút lên, nếu đầu thuốn có mùi thơm tức là dưới đất có gỗ ngọc am, họ sẽ hò nhau đào bới lấy gỗ đem bán.

Gỗ ngọc am được một đầu nậu tên Ch ở ngay trung tâm xã Tả Sử Choóng thu gom, chuyển ra thị trấn Vinh Quang bán với giá cao hơn cho một dân buôn chuyên nghiệp. Theo Ch, mấy năm trước gỗ ngọc am được mua chỉ để làm tượng hoặc tạc hình những con vật bày trong nhà với quan niệm dùng để xua đuổi tà ma, ám khí. Nhưng bây giờ, những khối gỗ lớn mới được giữ lại, còn gỗ nhỏ sẽ đem chiết xuất lấy tinh dầu.

Chuẩn bị công đoạn chiết xuất lấy tinh dầu

Đến Tuyên Quang

Được sự giới thiệu của T, một tay buôn và chiết xuất tinh dầu ngọc am có tiếng ở thị trấn Vinh Quang, chúng tôi xuôi về huyện Chiêm Hóa (Tuyên Quang) tìm một đầu nậu gỗ ngọc am được xem là lớn nhất nhì tỉnh.

Không khó lắm để chúng tôi tìm ra nhà của ông Nguyễn V, ở gần ngay cầu thị trấn Chiêm Hóa đi Na Hang. Vừa vào nhà, mùi thơm của gỗ ngọc am đã ngào ngạt. Những bộ bàn ghế rồng phượng được làm từ gỗ ngọc am nghe nói có giá tiền tỷ trưng bày ngay trong phòng khách.

Ông V cho hay: “Tôi là người tìm gỗ ngọc am lâu đời nhất ở Tuyên Quang. Người ta cứ nói ngọc am chỉ có ở Hoàng Su Phì là sai lầm. Ở Tuyên Quang cũng có, vấn đề là có duyên tìm thấy và có gan đi tìm hay không mà thôi”. Được biết, ông V đã truy tìm ngọc am dưới đáy sông Gâm từ những năm 1990, khi đó ngọc am chưa được biết đến nhiều.

Thời gian đó, ông V cũng chỉ dùng ngọc am để đóng bàn ghế và tượng thần tài chứ không bao giờ nghĩ sẽ chiết xuất tinh dầu. Chỉ từ đầu năm 2012 đến nay, khi nhiều khách hàng ngỏ ý muốn mua tinh dầu thì ông V mới làm theo đơn đặt hàng. Ông V không sành chiết xuất tinh dầu nên một số đầu nậu chuyển hàng từ Hà Giang xuống cho ông bán kiếm lời. Thời điểm giáp Tết, tinh dầu ngọc am được tiêu thụ mạnh và giá bán cũng rất cao.

Tượng thần tài cao 10cm, rộng 20cm có giá 3 triệu đồng

Đừng mơ mua được tinh dầu thật

Theo ông V, giá thị trường hiện nay là 2 triệu đồng/1 lít tinh dầu ngọc am. Đó là giá bán tận gốc, còn nếu đưa xuống các thành phố lớn hoặc ra nước ngoài, giá sẽ được “thổi” lên cao gấp nhiều lần.

Khi tôi đề cập đến việc mua tinh dầu ngọc am ở Hoàng Su Phì dễ hơn mua rau, ông V nói thẳng: “Đừng mơ mua được tinh dầu thật, đấy là rởm thôi, tinh dầu thật cậu biết bao nhiêu 1 lít không, và cậu có biết nó dùng để làm gì không?”.

Theo giải thích của ông V, các đầu nậu chiết xuất tinh dầu ở Hà Giang cũng giống cách của ông V, tức là, phần gỗ tạp được dùng để lấy tinh dầu. Nhưng dầu ngọc am không được nhiều nên đầu nậu nghĩ cách làm giả, dùng tinh dầu thông và pơ mu trộn với một lượng nhỏ ngọc am rồi đem bán.

“Dân nhà giàu mua tinh dầu ngọc am chỉ với 2 mục đích: ướp xác và làm đẹp. Họ mua tinh dầu về hòa với nước ấm rồi ngâm mình trong đó để diệt khuẩn và đem lại mùi thơm lâu dài. Tôi đã từng thử và cũng thấy công hiệu, tôi còn phát hiện ra dầu ngọc am có khả năng chữa thấp khớp và giải rượu rất tốt, chỉ 10 phút sau khi uống một giọt tinh dầu thì rượu sẽ được giải hết. Vấn đề là phải dùng tinh dầu ngọc am thật 100%”, ông V khẳng định.

Theo nghiên cứu của các nhà khoa học Việt Nam và Nhật Bản thì tinh dầu ngọc am có độc tố đối với tế bào, gây đông vón protein ở người và động thực vật. Cho nên gỗ và tinh dầu ngọc am chỉ thích hợp với việc bảo tồn tế bào, bảo tồn xác ướp theo kinh nghiệm của người xưa. Cần hết sức thận trọng khi tiếp xúc với loại tinh dầu này vì những mối nguy tiềm ẩn mà nó có thể gây ra.